საკალანდარიშვილოს ციხე

საკალანდარიშვილოს ციხე მდებარეობს საქართველოში, სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარეში, სენაკის მუნიციპალიტეტში, ქალაქ სენაკის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, საკალანდარიშვილოს უბნის სიახლოვეს, მაღალ მთაზე.

4. ruka

5. istoriuli mimoxilva

ქალაქ სენაკის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მთაზე დგას ციხე, რომელსაც სახელი არა აქვს. მის ახლოს მოსახლეობა არ არის, ხოლო მის სიახლოვეს მდებარე ქალაქის გარეუბანს „საკალანდარიშვილოს“ ეძახიან (აქ ამ გვარის ხალხი ცხოვრობს).
ციხეს ახასიათებს ყველა ის მონაცემი, რომელიც ახასიათებს IV-V საუკუნეების ეგრისის ციხეს, ამიტომ იგი ტიპიურად უნდა ჩაითვალოს.

6. legendebi, Tqmulebebi da zepirsityvieri gadmocemebi

არ მოგვეპოვება.

7. arqiteqturuli aRwera

gegma

ციხისთვის მაღალ, გრძელ მთაზე შემაღლებაა შერჩეული, ისეთი ადგილი, სადაც ჩრდილოეთით ქარაფია, დანარჩენი მხარეები კი თხრილითაა შემოსაზღვრული.
თვით ციხე შედგება ერთი კოშკისა და ორი გალავნისაგან.

ა) პირველი გალავანი აღმოსავლეთიდან და ჩრდილოეთიდან შემოსაზღვრავდა კოშკში შესასვლელს.
ბ) მეორე გალავანი კოშკს უვლის სამხრეთიდან და აღმოსავლეთიდან. გალავნის ხაზი წრიულია, ისე როგორც თხრილისა (გალავნის მაქსიმალური ზომებია: 23X26 მ).
ორივე გალავანი კოშკზე მეტადაა დაზიანებული და ზოგან 4-5 მეტრის სიმაღლეზეა შერჩენილი. ამ კედლებზეც არავითარი ამბრაზურა არ არის შემორჩენილი. არც ის ჩანს, თუ როგორ მთავრდებოდა გალავნის ზედა ხაზი.
გ) კოშკი თითქმის კვადრატული გეგმისაა (გარე ზომები - 7,0X7,2 მ). მისი აღმოსავლეთისა და სამხრეთის კედლები შუაზეა გაპობილი.

koSki

კოშკს თავიც მორღვეული აქვს, ამიტომ სართულიანობა არ ირკვევა. აღმოსავლეთის კედლის ცენტრალური ნაწილი გამორღვეულია, მაგრამ ერთგან დარჩენილია მცირე ფრაგმენტი, რომლის მიხედვით დგინდება, რომ კარი მეორე სართულზე ყოფილა. პირველი სართული ჩამონაყარი ქვებითაა სავსე, მაგრამ ჩანს, რომ სარდაფის სართული კამაროვანი ყოფილა, ერთგან ჩასასვლელიცაა. ზედა ორი სართული სართულშუა გადახურვა კი კოჭოვანი ყოფილა. დარჩენილ კედლებში არავითარი ამბრაზურები არ არის.
კოშკის კედლები ნაგებია ისეთივე კირქვით, როგორც სხვაგან. ფასადები მოპირკეთებულია მქისედ გათლილზედაპირიანი ქვით. წყობა ჰორიზონტალური რიგებით ისეთივეა, როგორც იმ ეპოქის სხვა ძეგლებზე. გალავნის მოპირკეთებაც მსგავსია, მაგრამ ქვები უფრო მოზრდილია და წყობაც ცოტათი ჩამოუვარდება კოშკისას.

cixis fasadi da ganakveTebi

დ) თხრილი გალავანს კონცენტრულად მიუყვება, მიუხედავად იმისა, თხრილისა და ციხის მწყობრიდან გამოსვლის შემდეგ ათას წელზე მეტია, იგი დღესაც შთამბეჭდავია. ახლაც კი თხრილის სიღრმე 4-6 მეტრს აღემატება, ხოლო სიგანე 8-10 მეტრია. ცხადია, თხრილის ნაპირები მისი მოქმედების პერიოდში ვერტიკალური იქნებოდა. ასეთი მკვეთრი პროფილის მქონე თხრილის გადაჭრას მტრის ჯარიდან ცხენოსანი ვერ შეძლებდა, ხოლო ქვეითი ძნელად გადალახავდა. ფაქტიურად ეს მტერს შეეძლო მხოლოდ შესამჩნევად ჭარბი ძალებით, ან მაშინ, როდესაც დამცველებს ყოველგვარი იარაღი გამოელეოდათ.